akp'nin, ortadoğu'daki belirsizliklerde, tbmm'den bağımsız çalışma istemine, mhp tam destek olurken, ip ve chp seslerini yükseltebilir mi?
çok açık ki, seçimlerin sonuçlarından, akp-mhp çoğunluğu tbmm'de belirleyici olacak. akp ile mhp karşıtlaşmadığı sürece, yasama güvencesi vardır. karşıtlaşır mı ayrı sorudur ve bugünün konusu değildir. soru şudur: ip kendi başına kalmayı mı dener? chp, hem ip, hem de hdp'yle olabilir mi? tbmm çoğunluğuna karşı üç ayrı parçalı mı sürer tbmm oluşumu? tbmm'nin yeniden, yeni çalışma işleyişine özenenlerden bildiğimiz pek yok. sezinlediğimiz ise: tbmm işleyişinde sorgulayıcı, denetleyici tepkileri kısıtlamayı yasallaştırmak isteyecekleridir.
geçmişte, dp'nin sonunu getiren de, tbmm'yi kısıtlama çabası olmuştur. 1960 nisan, mayıs tutanakları, dp'nin tbmm'deki çoğunluğunu kötüye kullandığının kanıtlarıyla belgelidir. 1961 anayasası ve sonraki 1971 değişimleriyle, 1982 baştan yazımı ve değişimleri de, tbmm işleyişinde kısıtlayıcı olmamıştır. tbmm'nin işleyişinde oldubittilerle chp, hdp ve ip'in seslerini kısmanın etkileri de, tepkileri de yıpratıcı olur.
600 kişilik tbmm: soru, sorgulama, soruşturma, araştırma, denetleme yapmazsa ona yasama mı denir? tbmm'siz başkan da, yürütme de bitirici olur. deneyebilirler ama, başaramamalılar. yapmaya kalkmaları, yargıya yaptıklarını da aşar.
akp, çoğunluğunu "dikta" olarak kullanırsa chp'yi bitiremez. chp'yi bitirmek kavramsal olarak da, gerçeklik olarak da olanaksızdır.
chp, kendi içinde tartışır. bu chp'nin zayıflığı değildir. güçten düşmesine neden olacak tartışmalar da, chp'yi bitiremez. chp'yle birlikte tbmm'de çalışmak akp'yi güçlü kılar. akp'nin chp'yi karşısına alması, gün gelir, gün döner akp'yi de vurur. akp seçmenleri, akp ne yaparsa benim için yapar tanımına indirgenecek sanılmamalıdır.
akp'nin başkanlık diye tutturduğu ve seçimlerle kazandığını varsaydığı düzen değişikliğinin iki gerekçesi var: hızlı karar alma; sorusuz, sorgusuz, denetimsiz yürütme. tepkileri kolayca yargılama ve yasasına bağlamak.
tbmm'de hızlı işleyiş de, karşıtlarını susturucu yasal düzenlemelere kolaylık da, yargıda baskıcılık da yarardan çok zarar getirici olur. çoğunluk olmayı, dediğim dedik; yalnızca benim dediğim olacak biçimde kullanmak güç gösterisi olur ama, güçlü olunmaz. güçlü olmak için çoğunluk gereklidir ama, birlikte çalışmanın yolunu bulunca güçlü olunur. akp'nin istediği, mbk düzeninde yaşandı. bir de 1980'de "milli güvenlik konseyi" yönetimidir o. ikisinin de, türkiye'yi kapsayıcı olmadığı ve yukarıdan aşağıya işlediği değişmez gerçekliktir. onlara benzemeyiz, onlarla biz ayrıyız yanlıştır. düzen kurallarla işler. bir diktadan, baskı düzeninden çıkıp, öteki dikta ve baskı düzeni iyidir olmaz.
başkan yardımcıları ya da başkanın "hükümeti" de işlemez. öyle, en yetkin, en akıllı, en bilgili kurullar, seçeninin ve seçme yetkisinde olanın gücüne uyar. sonunda, bu da, bunlar da bir işe yaramaz karşıtlığı doğar.
türkiye'de yasamayı da, yürütmeyi de, yargıyı da siyaset denetiminden ya da siyasetten ayırmak çekici gelir ama, işlemez.
türkiye bu istenmeyen ve yürümeyecek deneyimden geçmeli miydi? geçmese daha güçlü bir türkiye olur. güçlü türkiye'yi düzen değişikliğiyle baştan kurma girişimleri, türkiye'ye zaman yitirecek görünüyor. türkiye, işleyen gücüyle büyüktür. türkiye'yi büyütmenin hızlandırıcı "sihirli gücü" ya da "yöntemi" yoktur.
akp, chp'yle uğraşmaktan bıkmadı, usanmadı. akp, yanlış yolda olduğunu anlar mı? yaşanacak aşama bilinmezin, bilinmeyenlerin zorluklarıyla sürecektir. yalın anlamda: "kaş yapayım derken, göz çıkarmaya kalkılırsa" yaşanacaklar gerilimi süreklileştirici kılacaktır.
26 haziran 2018, college station, texas.
