anadolu'nun yoksulluğunun insan yanını aktarandı.

fikret otyam'ı yitirdik. 20. yüzyıl'da anadolu deyince fikret otyam üstlerde anılacaklardandır. cumhuriyet'in başladığı ve zorlandığı anadolu'nun yoksulluğunun en çarpıcı anlatımı falih rıfkı atay'ın zeytindağı'dır. sonrası yakup kadri karaosmanoğlu'nun yaban'ıdır. zeytindağı'nda, mısır'da yenik düşmüş, kudüs'te barınamamış, şam'dan uzaklaşmış cemal paşa'nın anadolu'dan istanbul'a yolculuğundaki kahırlı yakarışı gününde de, sonralarında az iz bırakmıştır. cumhuriyet'in başladığı anadolu'dur o aktarılan yılgınlıkla kızgınlık.

cumhuriyet bir coşku olarak başlamış ama, isyanla sarsılmıştır. türkiye'nin yönetebilirliği suskunlukta yaşatılmıştır. 1925'ten 1945'e suskunluktur ve epeyi yol alınmıştır. 1945'le cumhuriyet'in varoluşu ve yönlenişi değişime uğramıştır. cumhuriyet'e eleştiri 1945'le cumhuriyet'e inançlılarda yaşam bulmuştur. 1950'lerin cumhuriyet'e kırgın, küskün ve tepkili olanlarının azlığı bilinir. istanbul'a, adana'ya göçle marmara yöresinin sanayileşmede öncülüğünün ardında kalanları konu etmeyi anlamak zaman almıştır. istanbul'a yığılmalarla adana çevresindeki canlanmaları anında konu edenler zorlu dirençlerle karşılaşmıştır. doğu'nun insanlarıyla doğasının unutulmuşluğunun değişimi 1960'ları bulmuştur.

mahmut makal'ın "bizim köy"ü, yaşar kemal'in öyküleriyle ahmed arif'in anadolu'suna fikret otyam'ın gezileri eklenmiştir. 1960'lara gelindiğinde, halâ, anadolu'nun yoksul, yokluklar diyarı oluşunu cumhuriyetçiler anlamakta zorlanmıştır. ilk tepkiler bugün de geçerliliğini korumaktadır: aptallar, tembeller, eğitim eksikliği, besisizlik, devletin gücünü kötüye kullanmışlığı yanlış tanılarıyla anadolu'yu, insanını açıklamaktan yoksunluk yanılsamadır...

fikret otyam'ın sanatçı kişiliğinden ve özünden gerçekleri yerinde yaşayıp aktarma tutkusu siyaset dışıdır. anadolu gerçeğinin tarihsel yıkık ve geri kalmışlığının etkili, zorlu uğraşlarla düzelebilir oluşundaki ince yaklaşımın getirisi olmuşsa, fikret otyam bugün mutlu gitmiştir:

<<
     "Fikret Otyam'ı kaybettik"

      http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/340873/Fikret_Otyam_i_kaybettik.html
>>

anadolu, türkiye'nin yaşam bulduğu zenginliğin geniş yöresidir. anadolu, bugün de, fikret otyam'ı bağrına çağırdı. anadolu'nun içinde yoksulluklar da, karşıtlıklar da tüm karmaşıklığıyla sürüyor. yine de, fikret otyam'ı olmuş bir anadolu'nun güveni ve umudu fikret otyam'ı yaşamamış bir anadolu'dan güçlüdür, zengindir ve yoksullukların üstesinden gelinecektir.

9 ağustos 2015, college station, texas.

25 yıl öncesinin siyasileri neredeler?

tarihin çöplüğünde çürüyenler çoktur. 2 ağustos 1990'da, saddam hüseyin, zorla kazanılmış gücünü kötüye kullandı ve ırak ordusu kuveyt'e girdi. sonucu biliyoruz: saddam, gecikmeden tarihin çöplüğünü buldu ve ardından yüzbinlerin ölümü, milyonların yerinden yurdundan olmasından öteye paramparça ırak.

abd'nin gününde gücü yeni kazanmış george bush ikinci dünya savaşı sonrası en büyük saldırı için abd ve küreselde kuveyt'i kurtarma çağrısı yaptı. ülkesini bırakıp kaçmış kuveyt emiri el sabah'ın zaman içinde yokoluşunu bilen olmadı desek yanlış mıdır?

türkiye'de 1987'den sonra seçim kazanmadan cumhurbaşkanlığını sürdüren turgut özal'ın ceyhan boru hattı'nı tbmm'den yetki almadan, anap'ta tartışmadan oldubittiye getirmesinin türkiye'ye de, turgut özal'a da yararı olmadığını bugün de kabul etmeyecekler vardır. oysa tarihin acımasız çöplüğünde çürümededir özal desek doğrusu değil midir?

ya thatcher? george bush'a özal'dan sonra ilk ve anında destek vermiş thatcher üç ay içinde en uzun süreli yürüttüğü birleşik krallık başbakanlığını yitireceğini aklından geçirmezdi 2 ağustos 1990'da. tarih, thatcher için de istediği gibi işlemedi 2 ağustos 1990 kararından sonra.

gorbacov, sovyetler birliği'ni yenileyecek, özgürleştirecek derken ırak'ın yanında olacak gücü bulamadığını anladığında sovyetler birliği'nin dağılmasının hızlandığını bilenler çok azdı. gorbacov'un sovyetler birliği'ni yenilemediğini ve ırak'ta george bush'un yanında utangaç katılımını tarihin çöplüğünü karıştıranlar bulacaktır.

mitterand, kohl, 2 ağustos 1990'da george bush'a dur diyemediklerinden dolayı tarihte saygın yerdedirler denebilir mi? toşiki tayfu'yu japonya'da bile tanıyan kaldı mı? çin'in jiang zemin'i, helmut kohl'dan sonra görevde en uzun kalanı oldu 1990'ın o gününde etkin olanlardan. savaştan etkilenmeden geldi geçti ama ortadoğu cehenneminin ateşine su attı diyebilir miyiz?

kaddafi, mübarek, ürdün kralı hüseyin, hafız esad birgün sıranın kendilerinde olacağını hiç düşündüler mi o 2 ağustos 1990 günü? rafsancani, şamir, arafat etkilenmedilerse de etkileri oldu mu?

george bush, 1991'de abd ve destek ordularının savaşının başından kazanmış çıktıktan sonra ilk seçimde tartışmasız kazanacak görünümdeydi; 1992'de, abd tarihinin tek dönemlik başkanlarından anılacağı düşünülebilir miydi o gün?

2 ağustos 1990, savaşla kazanmanın getirisini düşünmeyi gerektiren bir gün olarak bilinmelidir. kazanan olmadı ve yitenleri, geri gelmeyecekleri biliyoruz. bilmeyenler de gelen yirmibeş yılda bilir olacaklardır ama, 2 ağustos'ta gidenleri geri getirecek yoktur.

2 ağustos 2015, college station, texas.