ateş sönmeden.

16 nisan halkoylaması sonuçları, hayır cephesinde, inandırıcı olmadı. özellikle, ysk'nin sonuçları etkilediği inancı uzun süre gerilemeyecektir. akp içinden tbmm'de halkoylması sonuçlarına katılmayan çıkmadığı sürece "evet" çoğunluktur.

türkiye'de, akp, evet çoğunluğuyla kazanılmış görünen anayasal hak ve yetkileri kullanma gücünde midir? zulüm ve zoryönetimle yapabilir. nedeni de açıktır: oylamada "cebir" olmasa da "hile" olgusunun gölgesini akp kolayca aşamaz. ayrıca, en önemli sayılan oylamada, ortaya çıkan gölgeli sonuç, geçmiş seçimleri de kuşkulu sayanlara önemli dayanaklar kazandırmıştır.

16 nisan halkoylamasının en önemli sonucu, kuşkusuz, türkiye'yi belirleyici büyük kent yoğunlaşmalarının tümünde akp ve mhp birlikteliğinin azınlıkta kalmasıdır. gelen yerel seçimlerde, siyasi seçimlerde bu yeni durum nasıl bir değişim getirir bilinmez. kentlerde değişim çokluk belirleyicidir, bunu biliyoruz. yeni anayasallığın nasıl ve ne zaman yürürlükte olacağı bugünden tartışmalıdır. evet çoğunluğu her gün yeni adımlarla tasarladıklarını uygulamaya çalışacaklardır. anında ve her adımda "hayır" diyecek önemli ve yaygın çoğunluk vardır.

yeni anayasallığın değişiminin olabilirliği nedir? önce, ysk'nin, seçim günü, uygulanmasını sağladığı "mühürsüz zarf" uygulamasının yasallığı tartışmasından sonuç beklenecektir. oybirliğiyle alınmış kararın, ysk düzeyinde değişimini beklemek yanlış olur. ysk karar ve uygulmasının anayasa mahkemesi'ne götürülmesi ve sonuç alınması da kolay değildir. avrupa'ya taşınması büyük yanlış olur. o zaman, iki sonuç kalıyor: tbmm'de anayasal değişime hayır diyecek anayasal çoğunluk sağlamak ya da yeniden "referandum"a gitme kararı almak. bunun olabilirliği, bugün için, zor görünüyor ama, tümden olmazlanamaz. akp ve mhp içinden gün bugündür diyecekler varsa/olursa, tbmm yeniden güç olabilir. tbmm, akp-mhp birlikteliğini koruduğu sürece, ikinci çözüm kendini gösterecektir: sokaklara taşmak.

bundan sonrası zorludur demenin açık anlamı budur. türkiye, demokrasinin sonlanmasına direnecektir. anayasallık kazanmış görünen zoryönetimi kabullenmeyecektir. bunu akpliler de biliyor. zulüm ve direniş günlerinde, akp içinden isyancılar çıkar. tarih doğrusal ilerlemez ve yinelenmez ama, toplumsallığın, siyasiliğin de değişmez ortaya çıkışları eksik kalmaz.

akp'nin şu anda tek dayanağı: yabancı desteğinde işbirlikçiler öngörüsü ve vurgusudur. toplum, yabancıdan değil, kendi varlığından güç alarak da direnir ve tepki gösteririr. akp, her karşıtlığı ve tepkiyi yabancının türkiye'deki uzantısı görmek ve göstermekle 2013'ten günümüzü buldu. bu görünümün sürdürülebilirliği olabilir mi? ayrıca, bugünkü akp'nin, "sahte" ve denize düşen yılan anlayışındaki yabancı düşmanlığının inandırıcılığı geçerli midir? akp karşıtlarının da temel dayanağı: akp'nin yabancıların her türlüsünün(abd/ab, rusya, suudiler, katar, barzani yönetimi) türkiye'deki uzantısı olduğunda kırılma ve kuşkusunda değişim görülmüyor. ikisi bir anda olabilir diye düşünsek de, sonunda, akp'nin de akp karşıtlarının da kim ve kimlerle olduğunun açık olduğu an yaşanacaktır.

önemli bir varsayım ve çoğunlukla genel kabul gören durum da: yüzde 51'in akp olmadığı ve onun önderliğinin söz ve davranış yönlendrmesi olduğudur. öyle bir durum gerçeklikse, türkiye için de, akp için de geleceğe ilişkin karamsar olmak süregidecektir.

17 nisan 2017, college station, texas.

bundan sonrası.

kazandık demek zordur. hayır diyenler çoktur; evet diyenler çoğunluktur. türkiye'de, 1950'yle başlayan yürüyüş sürüyor. 1950 değişimine 1960'da dur diyen güç bugün gerilemiştir. oylamanın ilk sonucu budur. demokrasiye, oylamaya ve seçimlere inanmak zorunludur. türkiye seçimlerle, seçmelerini oylayarak çok yol almıştır.

türkiye'de siyasi ayrımın: 1950'yi olumlu saymakla, 1960'ı olumlu saymak arasında gelgit olduğunu anlamamakta direnme, 16 nisan'da da anlaşılmıştır diyemeyiz. türkiye'de dp, chp'den ayrılmadır ve chp'yi aşmıştır. ap, dp'nin izleridir ve dp başarısını sürdürmüştür. ap'nin içinden, önemsenecek, iki ayrılma yaşanmıştır. birincisi: erbakan'ın başını çektiği "millî nizam partisi" olmuştur. ikincisi: özal'ın "anavatan partisi"dir. anap'ın içinde "erbakan" kitlesi de vardı. 1987'de erbakan siyasi haklarını kazanmasıyla, anap'tan gücünü ayırdı ve anap, yüzde 21'e indi. bunları gününde de, sonrasında da böyle izleyenler ve açıklayanlar olmadı. 1991 sonrasında yükselen erbakan ve "refah partisi" gelişiminin önlenmesine, chp ve içinden çıkan dp/ap geleneği birleşik davranınca beklenen ters tepti. dp/ap/anap küçülürken refah ve izlerleri yükseldi. o "millî" gelenekten akp çıktı. dp/ap/anap geleneğinden yeniden akp'ye yanaşmalar oldu; onlar hem yanıldılar, hem de yanılttılar.

türkiye'nin bir sonrasında, akp'nin içinden kimler çıkar? türkiye'nin bir sonrasını belirleyecek soru ve sorun budur. akp'nin içinden isyan edecekler olacak mıdır? akp'nin içinden akp'ye sahiplenme karşıtlığı yaşanmadan türkiye'de siyasi değişim beklemek yanlıştır olmayacaktır.

16 nisan halkoylamasıyla, siyasi olarak, akp güçlenmemiştir. akp'nin yürüyüşünü erbakan'ın 1969'da siyasi ortama çıkışıyla başlatabiliriz. dp ve sonrasında ap'nin sahiplendiği ve özgürleştirdiği kalabalıklar 1969'da dp geleneğinden bağımsızlaştı. sonrasında, ap küçüldükçe erbakan'ın sürdüğünü gördük.1980 ap'yi bitirirken, erbakan'ı siyasi olarak kısıtlarken kitleleri iktidar tutkusundan uzaklaşmadılar.

16 nisan halkoylaması akp içinde arınmayı sağlamak ve hızlandırmak için tasarlandı ve o sonucu getirecektir. türkiye'de akp'den beklenti akp kitlelerinde de sorgulanacaktır. halkoylamasının getirdiği ilk sonuç budur: istanbul ve ankara akp'ye çoğunlukla hayır demiştir. izmir'in ve diyarbakır'ın akp'yle değişmeyen hayır'ını, akp'nin değiştirmesi olanaksızlaşmıştır.

16 nisan halkoylamasının siyasi olarak getirisi kişilik diktası mı olur? akp'nin o yönde ilerlemesi akp'yi daha da küçültür. akp'nin yapacağı kendi içindeki ayrımları uzlaştırmak olacaktır. zorluk da orada yaşanacaktır. 16 nisan halkoylaması yolunda, akp'nin 2002'de yanına aldıklarından olmayanlar çoğalmıştır. 16 nisan halkoylaması sonuçlarıyla kazanıldı görünen güç kalıcı olmayacaktır; sürdürülebilir güç değildir. akp güçlenen değil güç yitiren siyasiliktir.

yakınlara gelirsek söyleyeceklerimiz ne olabilir? 2014 yerel seçimlerinde, çıkarlarını uzun süreli değil de, anlık kuranlar akp'de yığılmalarından uzak duramadılar. 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi'nde chp'nin seçimi mhp ile birliktelik oldu. chp kitleselliği de, mhp kitleselliği de kaynaşmadı birliktelikte. 7 haziran 2015 seçimlerine dört parçalı gidildi. akp güç yitirdi. akp, anında, mhp'nin chp'yle gönülsüz, ilkesiz birlikteliğini gördü ve siyasi olarak gereğini yaptı. mhp, akp'yi denetleyen ve chp de hdp'yi denetler konuma yönlendirildi. 1 kasım seçimlerinin en belirgin sonucu: akp'nin mhp olmadan siyasi olarak kısıtlandığıdır.

16 nisan halkoylaması sonuçlarının ilk değerlendirmesini şöyle görebiliriz: akp ile mhp birlkteliği kurulmuştur. mhp'de bu birlikteliğe karşı duranların mhp'de yeri kalmamıştır. chp'nin mhp'yle gönülsüz ve ilkesiz birlikteliği dönüşü olmayacak biçmde sonlanmıştır. chp'nin hdp ile açıkta olmayan ve olması göndeme geldiğinde, chp'yi çalkantılara ve küçültmeye yarayacak chp ile hdp birlikteliği akp'nin beklediğidir.

hdp açısından durum belirsizdir. hdp kendi başına da iktidar olamaz. hdp akp ile bir süre olduğu birlikteliğinden bekeldiği sonucu alamamıştır. hdp'nin chp ile birlikteliğine karşı çıkacak hdp'liler ile chp'de yaşanak sarsıntı da o birlikteliğin olabilirliğini yok düzeye indirgemektedir.

2014'ten bu yana süregiden ve belrleyici olan dört parçalı siyasetin 16 nisan halkoylamasıyla sarsıldığını söyleyebilir miyiz? 2014'te, 2015'te olmayan dört parçalı siyasetin sonlanmasında mıyız? 2014'ten bu yana, arada yaşanmış 15 temmuz utancı neyi bitirmiştir ya da bitmiş midir? akp içinden arındırılmış ve fetö diye karalanmışları yeniden akp içinde eritme nasıl yaşanır?

sonuçta, akp'ye dur denemeyen 16 nisan halkoylamasıyla akp gücüne güç katmamıştır. türkiye'de gerilim de,belirsizlik de açıkta durmaktadır. türkiye'nin abd/ab ile gelgitlerinde değişim getirecek bir güçlenme de sözkonusu değildir. türkiye'nin rusya'yla olması da: rusya'nın iktisadi kısıtlanmasıyla türkiye'nin iktisadi kısıtlanmasının getirdiği güvenilir birliktelik değildir.

yüzde elliyi zorlamış hayır kitleselliği sokaklara taşar mı? chp hem izmir'e, hem diyarbakır'a nasıl önderlik edebilir? sokaklardan dört parçayı yokedecek güç oluşur mu; gelişir mi? olmaz demek önyargılı olur ama, olmasını sonlandırırlar.

bundan sonrası zorlukla sürecektir. akp, dp geleneğindendir ama, dp akp sonucundan ayrıdır da. akp'nin, dp geleneğinden ayrı olduğunu anlamak ve anlatmak siyasette hedef olmalıdır. bu olur mu, nasıl olur zamanla yaşanacaktır.


16 nisan 2017, college station, texas.