7 haziran'a göre yürütme.

7 haziran'ın en belirgin sonucu: 2002'nin de, 2007'nin de, 2011'in de belirleyiciliğinin yürümeyeceğini göstermesiydi. 7 haziran sonuçlarıyla yaşanan geçici sevinçler ve geçersiz değerlendirmeler yerindedir. yürütmenin oluşumu da, oluşamazlığı da 7 haziran'da ve öncesinde gizlidir. 7 haziran'ın öncesine geriye dönülmeyeceği açıktır. yeniden seçimin de bugünkü tbmm bileşiminde köklü değişim getirmeyeceğini öngörmeliyiz.

temel varsayımlarımız geçerli olduğu sürece bugünden nelerin olabilirliğini, gerçekleşeceğini düşünebiliriz.

7 haziran öncesine geri dönelim bir an ve unuttuklarımızı anımsayalım: birinci korku akp ile hdp yürütme gücü oluşturacaklar geçerliydi. olabilirdi. olmayışı akp'den de, hdp'de de dolayıdır. akp de, hdp de birlikte olmaktan, birlikte görünmekten korktular. 7 haziran'a gidişte bu büyük korku akp-hdp saflarından olduğunca, akp karşıtlarında daha da güçlüydü. 7 haziran'a göre ilk değerlendirme de şu olmalıydı: akp de, hdp de fırsatlarını yanlış değerlendirdiler. akp için de, hdp için de birliktelikleri onulmaz yıkım yaşadı.

bugün akp-hdp olabilir mi? korkusuz, etkin ve yetkin akp, hdp yönetimleri olsa olur. akp'de de, hdp'de de yönetimlerin yetkisizliği demeyelim ama, etkilerinin tartışmalı olduğu açıktır. yoksa, 8 haziran günü öne çıkabilirlerdi ve türkiye'de demokrasi geleneğinde, demokrasinin işleyişinde dur diyecek olmazdı. 7 haziran öncesi korku, 7 haziran'la gerçek oldu; akp de, hdp de yanyana olmaktan korktular. açıkçası gerçekçiydiler ve kendi tuzaklarına kendilerini kapattılar. bugün çıkabilirler mi o tuzaktan? akp'de, hdp'de kendi içlerinde parçalanmayı göze alacak yöneticiler olsa ya da akp'nin içinden, hdp'nin içinden isyancılar çıkarsa olur.

akp-hdp olmaz demenin karşılığı nedir? akp-chp de değildir; akp-mhp de değildir. akp-hdp oluşumu benzeri, akp'nin chp ya da mhp birliktelikleri de, 7 haziran öncesinde ve 7 haziran'la yapıcılıktan uzaktır. öncelikle, akp yanında, davutoğlu'nun başbakanlığında chp'yle de olsalar, mhp'yle de olsalar parti içinde güvenoylamasında çatlama olasılıkları vardır. akp birinci ve yüzde kırklık çoğunlukla güçlü görünümdedir ama, chp, mhp ve hdp birlikteliklerinin herbirinin de tek parça kalması zordur.

tbmm başkanlığı ile divan oluşumu sürecinde mhp'nin parti içinden sorgulanmasıyla, mhp karşıtlarınca yaşatılan kararlı saldırıların benzeri, yarın oluşacak yürütme oluşumunda, öteki partilerde de yaşanacağını öngörmek gerekir.

davutoğlu'nun güçsüzlüklerinden kurtulması kolay değildirden öteye olanaksızdır. nedir davutoğlu'nun güçsüzlükleri? türkiye'nin "yurtta sulh, cihanda sulh" anlayışını önce "stratejik derinlik"te derinlemesine yanıltıcı değerlendirmelerle, uygulamada, türkiye'yi içte dışta savaş uçurumunun kıyısına getirmekteki ideolojik ve siyasi öngörüsüzlüğüdür. bununla eşdeğerde ve içiçe olanı da erdoğan'a kalkan durumunda görürnmesidir. davutoğlu bu zayıflıklarını aşmak için chp'yle olmaya zorunludur. akp-chp birlikteliği davutoğlu'nu bitmesinden dönüşe elverişli konuma getirir:

<<
     "Davutoğlu: CHP ile görüşmede o konu hiç açılmadı"

     http://www.hurriyet.com.tr/gundem/29540067.asp
>>

chp'de akp'yle olmak neden zorunlu görünüyor? akp'yle olamayacak chp'nin iç çalkantılarla parçalanma olasılığı yüksektir. görünürde, chp'de olası karşıtlıkları arındırdıklarını sansalar da, tartışmacılardan arınmış görünseler de, kılıçdaroğlu ve chp tartışmalıdır. seçim öncesi akplileşme yönünde her türlü uzlaşımı kolaylaştıran ve hızlandıran kılıçdaroğlu nasıl oluyor da akp'yle birlikte olmaktan uzak duramıyor? seçime birkaç gün kala "sabık yartmayız" sözü rastgele değildi diye düşünmeliyiz; o gün verilen söz bugün yerine getirilecektir.

yarın yenilenecek seçimlerde, mhp'nin iktidarın parçası olmamaktaki inadıyla, chp'nin inandırıcılıktan yoksun iktidarın parçası olma esnekliği seçmenleri nasıl etkiler? çok etkili olmayacağını öngörmeliyiz.

yeni dönemin belirgin özelliği ağırdan açığa çıkıyor: mhp'yi akp'yle denetlerken, hdp'yi de chp'yle denetleme sürecindeyiz; 7 haziran'ın getirdiği budur. 7 haziran öncesindeyse: akp hdp'yi denetlemedeydi; chp de mhp'yi denetler görünüyordu.

akp-chp olur olmaz ayrıdır. akp-chp olursa da, olmayacaksa da akp'nin mhp'yle ilişkisi gelişirken chp de hdp'yle yakınlaşacaktır. içteki, dıştaki egemenlerin tasarımı yürümektedir. sonunda, seçmenlerin dediği olura geliriz/döneriz.                

13 temmuz 2015, college station, texas.

7 haziran belirleyicidir.

7 haziran türkiye'nin belirleyicisidir. zaman ilerledikçe, 7 haziran'dan olmayacak beklentilerle umutlanmalar ve seçim sonuçlarıyla coşkunluklar yatışacaktır. öyle de oldu; daha da yatışma yaşanacaktır.

akp'nin türkiye yaygınlığındaki desteğine karşı üç parçalı ve üç yöreli siyasetin toplamda akp'den çok oy almasının belirleyiciliğine kapılanlar, tbmm başkanı seçimiyle, dağılma düzeyinde birbirlerini suçlar oldular. akp karşıtlarının parçalı oluşuyla parçalı görünümü akp'nin yeniden derlenmesini getirir mi? hayır, hayır, hayır; yüzlerce, binlerce, milyonlarca hayır. akp'nin büyüsü gitmiştir. seçmenlerin bir kez ayrıldığı siyasiliğe yeniden dönmüşlüğü, neredeyse, yoktur.

1946'nın yanlışlıklarını yaşamış, yaşatmış chp'ye dönüş oldu mu? 1961'in yapay chp güçlülüğü de, 1973-1977 arası chp kabarışı da chp'yi seçmenlere kalıcı biçimde yaklaştırmadı. ya dp? 1960'de beklenmedik darbeyle gücünü yitiren dp'nin izlerleri oldu ama, dp oldu mu? olabilir mi? 1969'dan sonra yaşanan ap ya da 1977'den sonra yaşanan chp'ye dönüş yaşandı mı? 1983'ün anap'ı 1987'de tükenmedi mi? 1987'den sonraki anap'ın öncesine dönüldü mü? akp, 1946'nın chp'nin konumunda değildir ama, 1969'daki ap ya da 1987'deki anap görünümündedir artık. yüzde kırkbir tek seçimle bitmez; daha nice seçimlerle yıpranma bitişi bulacaktır.

akp, 2002'de, öncekilerden bağımsız ve ayrı olduğu izlenimiyle toplumdan yüzde otuzdörtlük desteği buldu. akp, zaman içinde, toplumdaki bağlaşıklarını kurabildiği ve akp içi uzlaşımları kavgasız başardığından sürekliliğini kazandı; sürdürdü.

2007'yle akp'de parti içi uzlaşımlardan erdoğan iktidarına varıldığından ve bu iktidarın akp'nin kuruluşuna aykırılığından akp toplumsal desteklerini yitirdi. yitirilmiş desteklerin yeniden kazanımı kolay değildir demekten öteye olanaksızdır diye öngörmek yerindedir; geçerlisidir.

bir yandan, 7 haziran tarihsel seçimdir; benzeri yoktur abartmalarına varılırken; öte yandan da, 7 haziran sonrası, öncesine, siyasi geleneklere uygun işlemiyor diye yakınacaksın; olmaz.

türkiye'de anayasallık işliyor. anayasallıktan yakınanlar kısıtlamasız, denetimsiz yönetim özleyenlerle anayasayı yoksayanlardır. anayasal işleyişte tbmm başkanı seçildi. tbmm divanı oluşumu da tbmm içi gerçekliğe uygun gelişiyor. cumhurbaşkanı, gecikmeden, başbakan görevlendirmesi de yapacaktır:

<<
     "TBMM Başkanlık Divanı'nda flaş gelişme"

     http://www.hurriyet.com.tr/gundem/29494015.asp
>>

demokrasilerde "devrim" olmaz. demokrasilerde değişim zamanla yaşanır. erdoğan'ın "başkanlık" isteminde kullandığı gerekçe demokrasiye aykırı olduğundan seçmenlerce desteklenmedi. erdoğan kararların "hızlandırılması" gereğine vurgu yaptı ve yapmaktan da geri kalmayacaktır. oysa, demokrasilerde "işleyiş" belirleyicidir; "hız" yanıltıcıdır. 7 haziran'dan bu yana anayasallık işlemektedir. aykırısını söylemek 7 haziran'ı yoksaymakla denktir.

türkiye 7 haziran'a göre işliyor; 7 haziran belirleyicidir. 7 haziran'dan tek başına belirleyicilik oluşmadı. 7 haziran'da dört parçalılığın süreceğini yaşadık. yaşanan da dört parçalı görünümdür. dört parçalı siyasilik parçalanmadan türkiye'de olmayacak beklentilerden uzak durmak gerekir.

her zaman olduğu gibi karşıtını da sormaktan uzak durmamamız gerekir: dört parçalılık parçalanmazsa ne olur? bugün yaşanan dört parçalılıkta dirençtir. yarının da dört parçalı süreceğini düşünemeyiz. dört parçanın da içinden çatlaması, yarılması kaçınılmazdır. demokrasilerde değişim zamanla olur; türkiye'de de değişim zamana yayılmıştır.

8 temmuz 2015, college station, texas.

tbmm başkanı seçimi ardından değerlendirmeler.

tbmm başkanı akp'nin adayı ismet yılmaz seçildi. 7 haziran'ın ilk sonucu budur. olmayacak beklentilerinden uzaklaşmayanlar için zor gündür.

meclis başkanı seçiminden iki yenik parti chp ile hdp'dir. akp kazanan ve mhp de belirleyen oldu diyebiliriz. chp ve hdp seçmenlerinin ayrı ayrı tepkilerini anlamak zor değildir; açıkçası yenildiler. yüzde otuzsekiz etmeyen ve birliktelik, uzlaşım aramakta çekingen davranan chp ile hdp'nin bundan sonrasında birlikte olabilirlikleri de tartışmalıdır. akp de, mhp de chp'yi hdp ile birlik ve bir göstermekte geçici bir kazanım sağladılar. nasıl ki, akp ile mhp birbirine daha yakınsa, chp ile hdp de birbirine yakındır.

7 haziran'dan bu yana akp-chp dayatmasında olan iç ve dış egemenler için yenilgiyi nasıl değerlendireceklerini zaman gösterecektir. tbmm başkanlık seçimi, anlamak istemeyenlere yeniden göstermiştir ki: türkiye'de seçmenlerin gücüyle, tbmm'nin gücü belirleyicidir.

seçim sonuçlarına göre ilk değerlendirmemiz şu olmalıdır: dört parçalı siyaset, dört parçalı konumunu sürdürüyor. parçalardan kopma olmadığından öteye daha da birbirine yanaşık düzene geldiler. dört parçadan kendi içinde kopmaya en elverişli görüneni de chp'dir. 7 haziran'dan yenik çıkmış kemal kılıçdaroğlu tbmm başkanlığı seçiminden de yenik çıkmıştır. chp için seçim ikilidir: chp hdp'ye karşıtlığını açık yaşamalıdır ya da chp hdp ile birlikteliğini açıkta yaşamalıdır:

<<
     "Yeni Meclis Başkanı İsmet Yılmaz oldu"

    http://www.hurriyet.com.tr/gundem/29432512.asp
>>

tbmm başkanlık seçimi ve divan oluşumunun bir sonrası yürütmenin başının açıklanmasıdır. bugün için chp-akp birlikteliği yakın görünmüyorsa da tümden olmazlığını söylemek kolay değildir. şurası açıktır ki: akp chp'yle olacaksa, 7 haziran'a göre daha güçlü akp olarak olacaktır; benzeri biçimde, akp'yle olmak isteyecek chp, 7 haziran'dan daha güçlü akp'yle karşı karşıyadır.

akp'nin mhp ile denetleneceği sonucu ortadadır. 31 mayıs 2013'te noktalanmış ve o günden bu yana "açılım süreci" denilen tek yanlı erdoğan-öcalan birlikteliği yoktur bugün. 7 haziran yolunda, hdp'den açıkça ve yinelenerek alınan söz geçerlidir: akp'nin hdp ile birlikteliğini düşünenler yanıltıcı olamazlar bugünden sonra. akp ile hdp birlikteliği yoktur; olamaz da. chp hdp birlikteliği olsa da yüzde kırkı bulamaz.

türkiye'de siyaset konuşanların, siyaset diye ortalıkta tepki üretenlerin türkiye'nin değişmez gerçekliğini unutmamaları gerekir. türkiye gerçekliğini, özlemlerine, öznelliklerine göre tanımlayanların değişeceklerini beklemek de gerçekçi olmaz. o zaman değişmez soru ortadadır: yüzde altmışlık "milliyetçi cephe" türkiye'yi yönetebilir mi? yönettirmeyiz diyecekler yüzde kırklarını çoğaltamayacaklarını düşünerek davranırlar mı?

türkiye'de 7 haziran'ın bitirdiği "başkanlık korkusu"nun bir ötesinin yeniden "milliyetçi cephe oluşumu" olacağını öngörmeyenler "tasarımlarını" yenilemek zorunda kalacaktır. türkiye'de erdoğan kısıtlanmıştır ama, akp bitirilememiştir. sorunu önce erdoğan, mutlaka erdoğan diye görenlerin kazandığını ama, bir sonrasında, yenik olduklarını düşünmeliyiz. akp tek başına değildir ama, akp egemen siyasi güçtür türkiye'de.

1 temmuz 2015, college station, texas.